Part of 1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 1:36 pm ar 30 Ionawr 2024.
Llywydd, diolch i Sarah Murphy am hynny. Rwy'n credu ei bod hi'n gwneud pwynt pwysig iawn yn rhan olaf ei chwestiwn atodol—bod llawer iawn y mae angen ei wneud i helpu pobl i ddeall natur eu symptomau, ac, wrth gwrs, i helpu gweithwyr gofal iechyd proffesiynol sy'n asesu'r symptomau hynny yn y pen draw, oherwydd mae hwn yn faes lle ceir ansicrwydd diagnostig gwirioneddol. Mae llawer o'r pethau sydd, yn y pen draw, yn glefyd Crohn neu golitis yn edrych fel pob math o gyflyrau eraill nad ydyn nhw'n hynny o gwbl. Bydd meddyg teulu bob amser, fel y byddai eu hyfforddiant proffesiynol yn eu harwain i wneud, yn edrych yn gyntaf ar yr esboniad amlycaf am yr hyn y maen nhw'n ei weld o'u blaenau, ac nid yw hynny'n debygol o fod yn ddiagnosis o glefyd Crohn neu golitis. Felly, mae rheoli ansicrwydd diagnostig yn nodwedd anochel o'r cyflwr hwn. Ond mae mwy y gellir ei wneud i ddwyn perswâd, yn enwedig ar bobl ifanc—ac, fel y dywedodd Sarah Murphy, Llywydd, mae'r rhain yn gyflyrau sy'n dod i'r amlwg yn eithaf cynnar ym mywydau pobl—a bod pobl yn adnabod y symptomau hynny am yr hyn y gallen nhw fod. Ac yna, drwy waith ein harweinydd clinigol cenedlaethol, Dr Barney Hawthorne—sydd wedi ymddeol yn ddiweddar a bydd rhywun newydd yn ei le yn fuan—mae gennym bellach fynediad cyson, mewn gofal sylfaenol yng Nghymru, i'r prawf allweddol sy'n rhoi'r ddealltwriaeth orau i feddygon teulu o ran a yw hyn yn rhyw gyflwr arall y maen nhw'n ei weld ai peidio neu a yw'n rhywun sy'n dioddef o glefyd Crohn a cholitis. Rydym wedi rhoi llawer o ymdrech yn ystod y blynyddoedd diwethaf i mewn i gyngor sy'n helpu cleifion eu hunain i ddeall y cyflwr ac i reoli'r cyflwr. Ac mae'r gwaith sy'n cael ei wneud gan Crohn's and Colitis UK, yn eu hymgyrch diagnosis cynharach, a'r gwaith addysgol arall y maen nhw'n ei wneud, rydym yn gwybod o safon wirioneddol ardderchog. A'r ffordd y mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu parhau i hyrwyddo gwell ymwybyddiaeth, mwy o fanteisio ar y cymorth sydd ar gael, yw gweithio'n agos gyda'r partneriaid trydydd sector hynny.