Part of 1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 1:32 pm ar 30 Ionawr 2024.
Prif Weinidog, mae codiadau treth gyngor enfawr ar y gorwel i lawer o fy etholwyr yn ne-ddwyrain Cymru, ac mae'n ddealladwy yn achosi llawer o bryder. Mae trigolion yng Nghasnewydd yn wynebu cynnydd syfrdanol o 8.5 y cant. Yn sir Fynwy, mae pobl leol yn disgwyl naid o 7.5 y cant, ac yng Nghaerffili, mae trigolion yn edrych ar gynnydd o 6.9 y cant. Fel y dywedais i wrth eich Gweinidog cyllid yr wythnos diwethaf, mae trigolion yn cael eu gorfodi i dalu mwy ar adeg pan fo cyllidebau cartrefi eisoes dan bwysau, gan hefyd weld gwasanaethau lleol yn gostwng. Ac mae gen i lawer iawn o gydymdeimlad â chynghorau lleol yn ddiffuant, oherwydd nid nhw sydd wedi gwneud hyn o reidrwydd; yn anffodus, y Llywodraeth hon wnaeth hynny. Mae awdurdodau lleol, sy'n darparu gwasanaethau hanfodol, wedi eu gwthio i sefyllfa oherwydd diffyg cyllid gan eich Llywodraeth chi. Ac rwy'n gwybod beth fyddwch chi'n ei ddweud, Prif Weinidog—does dim digon o arian ac mae Llywodraeth Cymru yn brin iawn o arian. Ond, Prif Weinidog, a ydych chi'n cytuno â mi, pe bai'ch Llywodraeth chi'n rhoi'r gorau i wastraffu symiau cywilyddus o arian, er enghraifft £120 miliwn ar wleidyddion yn y lle hwn, £4.25 miliwn ar ffermydd segur i ffrindiau—sydd bellach ar fin bod yr adardy drutaf yng Nghymru—a £33 miliwn ar derfynau cyflymder 20 mya, yna byddai mwy o arian i'w sbario i fuddsoddi yn ein gwasanaethau cyhoeddus a'u gwarchod?