Bydd cyflwyno'r Bil hwn i ddiwygio'r Senedd yn foment nodedig yn hanes gwleidyddol Cymru, nid oes unrhyw amheuaeth gennyf i am hynny. Bron i chwarter canrif ar ôl i'n cenedl ni gymryd ei chamau petrus cyntaf i oes datganoli, mae democratiaeth Cymru ar fin cael ei huwchraddio, ac fe fyddwn ni'n adeiladu ar y gwaith a wnaethpwyd eisoes yn y cytundeb cydweithio i wireddu hynny. Mae cymwyseddau datganoledig Cymru wedi datblygu a newid y tu hwnt i bob adnabyddiaeth ers i mi ddechrau gweithio fel newyddiadurwr yma flynyddoedd lawer yn ôl, ac mae cynnydd wedi bod o ganlyniad i hynny, wrth gwrs, yng nghyfrifoldebau a dyletswyddau Aelodau etholedig, ond mae datganoli yng Nghymru a phroffil etholiadol datganoli wedi dal yn gadarn drwy'r cyfan.

Nid oes amheuaeth fod Senedd fwy yn hwyluso atebolrwydd a chraffu mwy effeithiol ar y Llywodraeth, ac mae hynny'n rhywbeth y dylai pob un ohonom yng Nghymru fod eisiau anelu ato. Rydym ni'n falch y bydd y Bil yn mynd i'r afael â'r angen amlwg am ddiwygio'r system bleidleisio, gan anwybyddu unwaith ac am byth y system hynafol cyntaf i'r felin sydd wedi ein llyffetheirio cymaint, sydd wedi effeithio ar ymgysylltiad â phleidleiswyr dros gynifer o flynyddoedd, ac wedi sugno brwdfrydedd o ddull San Steffan. Fe fydd symud tuag at system fwy cyfrannol yn sicrhau y bydd pob pleidlais a gaiff ei bwrw yn etholiadau'r dyfodol i'r Senedd yn cael effaith bendant ar ddosbarthiad y seddi. Nid ydym ni'n haeru bod y Bil fel cyflwynir ef yn cyflawni popeth yr oeddem ni'n bwriadu ei gyflawni. Polisi ein plaid ni o hyd yw cefnogaeth i'r bleidlais sengl drosglwyddadwy yn hytrach na'r system o restrau caeedig. Fe fyddwn ni'n dal ati i bwyso am ddiwygiadau pellach. Ond rydym ni'n cydnabod hefyd nad oes gan unrhyw blaid fwyafrif o ddwy ran o dair fel sydd ei angen i gyflawni diwygiad mor bwysig, ac felly rydym ni wedi dewis gweithio mewn ffordd ymarferol gyda'r Llywodraeth i ddatblygu cyfres o gynigion a fydd yn mynd dros y trothwy angenrheidiol hwnnw er mwyn pawb yng Nghymru.

Yn olaf, fe hoffwn i wneud sylwadau ar y mesurau deddfwriaethol i gyflwyno cwotâu rhywedd yn ein system etholiadol ni—yn rhy hwyr, unwaith eto. Er bu cynnydd mawr yn ystod blynyddoedd cynnar datganoli o ran cynrychiolaeth menywod yn y Senedd, a ddaeth yn ddeddfwrfa gyntaf y byd i sicrhau cydraddoldeb rhwng y rhywiau yn 2003, rydym ni wedi gweld llithriad siomedig yn y cyfnod mwy diweddar. Mae sicrhau presenoldeb amlwg ac amrywiol menywod mewn gwleidyddiaeth yn hanfodol yn ddemocrataidd ac yn gymdeithasol, ac felly rwy'n croesawu'r mesurau a gynhwysir yn y Biliau wrth eu cymryd nhw gyda'i gilydd.