7. Sut mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi pobl â nam ar eu golwg? OQ59728

Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i ddatblygu gwasanaethau hygyrch, ymatebol ac o ansawdd uchel sy'n diwallu anghenion yr holl bobl ddall a rhannol ddall yng Nghymru. Mae'r tasglu hawliau anabledd yn rhoi cymorth hanfodol i'r gwaith hwn.

Diolch. Mae'r fframwaith canlyniadau cenedlaethol gwasanaethau cymdeithasol ar gyfer pobl sydd angen gofal a chymorth a gofalwyr sydd angen cymorth yn disgrifio'r canlyniadau llesiant pwysig y dylai pobl eu disgwyl er mwyn byw bywydau sy'n rhoi boddhad iddyn nhw, a rhaid i Weinidogion Cymru adrodd ar y cynnydd sy'n cael ei wneud tuag at gyflawni llesiant mewn adroddiad blynyddol. I bobl sydd wedi colli eu golwg, mae Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 yn gosod dyletswydd statudol ar awdurdodau lleol i ddarparu dull ataliol ac ailalluogi, gan gynnwys lleihau'r rhwystrau sy'n wynebu pobl sydd wedi colli eu golwg. Mae hyn yn canolbwyntio ar gynyddu gwasanaethau ataliol i unigolion er mwyn lleihau cynnydd mewn angen critigol. Oherwydd y diffyg arweiniad, fel y cyfeiriwyd ato yng nghyflwyniad Ann James a Luke Clements i'r Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol ac mewn tystiolaeth gan yr Athro Luke Clements a'r Athro Fiona Verity a gafodd ei glywed ar y cyd gan y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus a Gweinyddiaeth Gyhoeddus a'r Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol ynghylch cyflwr gofal cymdeithasol yng Nghymru, a'r diffyg dealltwriaeth ymhlith comisiynwyr o'r hyn y dylai gael ei ddarparu, mae methiant ymhlith awdurdodau lleol i adrodd ar ganlyniadau llesiant oedolion a phlant â nam ar eu golwg. Felly, pa systemau sydd ar waith i sicrhau bod canlyniadau llesiant Llywodraeth Cymru yn cael eu hadrodd ar gyfer pobl sydd wedi colli eu golwg? Pa wersi sy'n cael eu dysgu a pha welliannau sy'n cael eu gwneud neu eu cynllunio?

Wel, Llywydd, byddai'n rhaid i mi ymgyfarwyddo fy hun â'r dystiolaeth benodol y mae'r Aelod wedi cyfeirio ati, ond mae'n iawn, wrth gwrs, i ddweud bod Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) yn gosod y dyletswyddau hyn ar awdurdodau lleol. Ac wrth baratoi ar gyfer y prynhawn yma, darllenais eto'r ddadl a gafodd ei chynnal yma ar 15 Chwefror ar welliannau i wasanaethau adsefydlu a sefydlu i bobl sydd wedi colli eu golwg yng Nghymru, ac nid oes amheuaeth o gwbl yn y ddadl honno fod y Senedd wedi cytuno bod yn rhaid i awdurdodau lleol wneud mwy i gyflawni'r cyfrifoldebau y mae'r Ddeddf honno'n eu gosod ar eu hysgwyddau. Dydw i ddim yn siŵr, fy hun—. Fel yr wyf i'n ei ddweud, fe wnaf i ddarllen y dystiolaeth, ond dydw i ddim yn siŵr fy hun mai diffyg dealltwriaeth neu ddiffyg arweiniad sydd wrth wraidd y bylchau mewn gwasanaethau sydd yn bendant yno a bod y ddadl honno wedi'u gwyntyllu. Mae Llywodraeth Cymru yn chwarae ein rhan ni. Gwnaethon ni noddi a thalu am yr adroddiad gan Cyngor Cymru i'r Deillion ar anghenion gweithlu'r dyfodol yn y sector hwn. Mae hynny'n cael ei weithredu drwy'r byrddau partneriaeth rhanbarthol. Mae'r diwygiadau optometreg y mae'r Gweinidog wedi cychwyn arnyn nhw—y diwygiadau optometreg mwyaf radical unrhyw le yn y Deyrnas Unedig. Bydd hynny, yn sicr, yn gwella gwasanaethau ar y lefel gymunedol honno, wrth i awdurdodau lleol barhau i gael eu dwyn i gyfrif am gyflawni cyfrifoldebau nad ydyn nhw'n rai i Lywodraeth Cymru ond iddyn nhw.

Yn olaf, cwestiwn 8, Altaf Hussain.