Part of the debate – Senedd Cymru am 5:44 pm ar 21 Mehefin 2023.
Rwy'n cofio swyddogion Whitehall yn herio'r honiad mai Cymru oedd â'r boblogaeth carchardai fwyaf fesul y pen yng ngorllewin Ewrop. Pan ofynnwyd iddynt gefnogi eu honiad, fe wnaethant ddweud bod Guernsey yn waeth. Nawr, gyda phob parch i Guernsey, mae ei phoblogaeth yn llai na phoblogaeth Ynys Môn, ac mae'n anodd iawn cymharu nifer y boblogaeth carchardai fesul 100,000 ar ynys sydd ond â phoblogaeth o 64,000. Y gwir amdani, pan ffurfir polisi yn Whitehall, yw nad yw Cymru hyd yn oed ar y radar, heb sôn am y ffaith bod gan Gymru ei setliad datganoli ei hun. Dylem roi map o Gymru wrth fynedfa'r Weinyddiaeth Gyfiawnder i'w hatgoffa am ein bodolaeth.
Rwy'n cytuno â'r Prif Weinidog y bydd datganoli prawf a chyfiawnder ieuenctid yn gam cyntaf cyffrous, ond gwrthodwyd datganoli cyfiawnder yn dameidiog gan adroddiad y Comisiwn ar Gyfiawnder yng Nghymru; dim ond symud y rhwyg ychydig i'r ochr a wnâi hynny. Rwy'n annog fy nghyd-Aelodau Ceidwadol a'r rhai o fewn y Blaid Lafur yn Senedd y DU i ddarllen yr adroddiad, i roi ideoleg ddall i'r naill ochr ac i edrych yn ofalus ar y dystiolaeth. Mae'r dystiolaeth yn dangos yn glir fod angen datganoli cyfiawnder, ac mae'n fater o pryd, nid os.