9. Dadl Plaid Cymru: Datganoli cyfiawnder a phlismona

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:16 pm ar 21 Mehefin 2023.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru 6:16, 21 Mehefin 2023

(Cyfieithwyd)

Clywsom y Cwnsler Cyffredinol yn dweud nad oes gan hyn unrhyw beth i'w wneud ag annibyniaeth. Rwy'n cytuno bod angen y pwerau hyn arnom nawr, p'un a ydym yn annibynnol neu beidio—mae angen y pwerau hyn arnom ar unwaith—ond bydd yn rhan allweddol o greu'r ymdeimlad o fod yn genedl normal rwyf eisiau ei weld mor daer ar gyfer dyfodol Cymru. Ond boed yn ymwneud â newid cyfansoddiadol ac annibyniaeth, neu'n ymwneud â'r mater penodol o ddatganoli cyfiawnder a phlismona, gadewch inni atgoffa ein hunain nad ydym yn ei wneud oherwydd ein bod eisiau newid cyfansoddiadol er ei fwyn ei hun, ond oherwydd ein bod yn rhoi cynlluniau a chynigion ar waith a fyddai'n gwella pethau i bobl yng Nghymru. Dyna sydd wrth wraidd yr hyn rydym yn sôn amdano. 

I gloi, rwyf am ymateb i sylwadau'r Cwnsler Cyffredinol yn benodol. Wrth gwrs, mae'n iawn i ddweud bod yna lawer rydym yn cytuno arno. Ond y realiti gwleidyddol, wrth gwrs, yw bod ei ddyheadau ef, ac rwy'n credu eu bod yn ddilys ac rwy'n credu eu bod yn cyd-fynd â fy nyheadau i mewn sawl ffordd, yn groes i ddyheadau arweinydd ei blaid ei hun. A pha ddatganiadau bynnag y mae wedi'u gwneud yn ddiweddar yn cynnig geiriau cynnes mewn ymateb i adroddiad gan Gordon Brown, geiriau cynnes yn unig ydynt hyd nes y byddant yn dod yn addewidion gan Lywodraeth Lafur sy'n dod i mewn. Ac rwy'n gobeithio y bydd y Cwnsler Cyffredinol ei hun eisiau dal Prif Weinidog sy'n dod i mewn at ei air, fel rwyf innau'n dymuno ei wneud. 

Geiriau olaf, mewn ymateb i Alun Davies: rwy'n ddiolchgar iawn am ei sylwadau. Dywedodd ein bod yn wynebu argyfwng. 'Mae hwn yn argyfwng', meddai. Galwodd arnom i weithio gyda'n gilydd. Rwyf am eich atgoffa bod gwelliant y Llywodraeth heddiw yn galw am ddileu'r cymal:

'Yn galw ar Lywodraeth Cymru i ofyn yn ffurfiol am bwerau dros gyfiawnder a phlismona.'

Rwy'n derbyn eich bod yn credu bod cais eisoes wedi'i wneud. Gwnewch y cais eto. Os na ofynnwch, ni chewch.