Cwestiynau Heb Rybudd gan Lefarwyr y Pleidiau

Part of 2. Cwestiynau i’r Cwnsler Cyffredinol a Gweinidog y Cyfansoddiad – Senedd Cymru am 2:35 pm ar 16 Mawrth 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mick Antoniw Mick Antoniw Llafur 2:35, 16 Mawrth 2022

(Cyfieithwyd)

Wel, credaf fod rheoli etholiadau'n effeithlon yn rhywbeth sydd dan ystyriaeth bob amser, ac wrth gwrs mae wedi codi yn y gwahanol drafodaethau rhyngweinidogol. Er enghraifft, bydd rhai costau ariannol ynghlwm wrth gynigion a wneir gan Lywodraeth y DU, hyd yn oed mewn perthynas ag etholiadau San Steffan yn unig, ac rydym wedi cyflwyno'r achos i Lywodraeth y DU fod yn rhaid talu'r costau hynny, yn amlwg. Rwy'n credu bod yr ymateb wedi cael ei dderbyn yn gadarnhaol.

O ran dulliau adnabod pleidleiswyr, fe wyddoch mai ein barn ni a'r gwahaniaeth rhyngom ar hyn yw ein bod ni'n gweld dulliau adnabod pleidleiswyr fel dau beth yn y bôn: (1) nid oes sylfaen dystiolaethol i'w gyfiawnhau, ond yn ail, mae'n ymwneud mwy ag atal pleidleiswyr nag y mae'n ymwneud â chadernid etholiadau. A phe na bai hynny'n wir, byddai sail dystiolaethol dros ei gyflwyno. Nid yw'r sylfaen dystiolaethol honno erioed wedi'i chynhyrchu, ac nid oes dadl gadarn wedi'i chyflwyno drosti hyd yn oed.

Ond rwy'n credu mai'r pwynt a wnewch yw hyn: ein bod, wrth reoli etholiadau, yn amlwg eisiau gweld diwygio yn y dyfodol, ac wrth gwrs, rydym eisiau gweld Bil diwygio etholiadol yn cael ei gyflwyno. Rydym eisiau digideiddio'r system etholiadol, a fydd yn ei gwneud yn llawer haws rheoli etholiadau, yn llawer mwy costeffeithlon i reoli etholiadau, a hefyd yn llawer mwy hygyrch. Ond mewn amgylchiadau lle y gallai fod dau etholiad yn digwydd gyda gwahanol etholfreintiau, credaf fod y systemau'n gallu ymdopi, fel y maent wedi gwneud eisoes, â'r ffaith bod yna feysydd lle y ceir ymraniad, ac y bydd systemau gwahanol ar waith. Ond mae'n rhaid ei reoli. Mae'n anffodus, ond rwy'n credu mai dyna yw natur datganoli. Mae gennym ni gyfeiriad penodol mewn perthynas ag etholiadau sy'n gysylltiedig â hygyrchedd a bod yn agored a chynyddu'r gallu i bleidleisio a chyfrif pleidleisiau. Credaf fod y dull a fabwysiadwyd gan Lywodraeth y DU yn un sy'n mynd i gyfeiriad gwahanol.