Cwestiynau Heb Rybudd gan Lefarwyr y Pleidiau

1. Cwestiynau i’r Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol – Senedd Cymru am 1:40 pm ar 23 Mehefin 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 1:40, 23 Mehefin 2021

Cwestiynau nawr gan lefarwyr y pleidiau. Llefarydd y Ceidwadwyr, Peter Fox. 

Photo of Peter Fox Peter Fox Ceidwadwyr

(Cyfieithwyd)

Diolch, Lywydd, a diolch i chithau, Weinidog, am ddod ger ein bron heddiw, ac edrychaf ymlaen at berthynas waith iach gyda chi dros y cyfnod i ddod.

Weinidog, mae penderfyniad Llywodraeth Cymru i ohirio’r broses o lacio cyfyngiadau yn sylweddol am oddeutu pedair wythnos wedi chwalu gobeithion llawer o sectorau, yn enwedig lletygarwch, a oedd yn amlwg wedi gobeithio gallu dychwelyd i fasnachu'n gynharach ar ôl y 15 mis anodd, trychinebus rydym wedi’u cael, ac er mwyn i fusnesau oroesi drwy gydol y cyfyngiadau cyfredol, mae'n hanfodol bellach fod cymorth ychwanegol yn dod ar gael yn gyflym. Fodd bynnag, sylwais yn y gyllideb atodol, a gawsom neithiwr, mai hyd at ddiwedd y mis hwn yn unig y mae cyllid wedi'i ddyrannu i fusnesau—hyd at fis Mehefin. Felly, Weinidog, fel mater o frys, a wnewch chi ateb fy ngalwad heddiw i ddarparu cymorth ariannol ychwanegol i fusnesau Cymru y tu hwnt i ddiwedd y mis hwn?

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Llafur 1:41, 23 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch am eich cwestiwn, ac edrychaf ymlaen yn fawr at ddod o hyd i'r tir cyffredin y gallwn weithio'n gydweithredol arno yn y dyfodol, a llongyfarchiadau ar eich apwyntiad i bortffolio cwbl gyfareddol a rhyfeddol y gwn y byddwch yn ei fwynhau.

Mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn awyddus iawn i ddarparu'r pecyn cymorth gorau posibl i fusnesau drwy gydol y pandemig, ac o ganlyniad, rydym eisoes wedi cyhoeddi ac wedi ymrwymo oddeutu £2.5 biliwn mewn cymorth ariannol, gan ddiogelu 160,000 o swyddi yng Nghymru. Yn amlwg, rydym yn ymwybodol iawn o effaith y cyfyngiadau parhaus ar rai sectorau o'r economi, a dyna pam y cyhoeddodd fy nghyd-Aelod, y Gweinidog addysg, yn ddiweddar fod £2.5 miliwn yn ychwanegol yn dod ar gael i ddigolledu'r busnesau hynny, megis atyniadau dan do a lleoliadau priodasau, sy'n dal i gael eu heffeithio gan y newid fesul cam i lefel rhybudd 1. Mae'r gyllideb atodol yn nodi'r dyraniadau a wnaed hyd yma. Fodd bynnag, fe fyddwch yn ymwybodol fy mod wedi clustnodi hyd at £200 miliwn o gymorth ychwanegol i fusnesau yn y gyllideb derfynol. Felly yn sicr, mae rhywfaint o arian ar ôl i'w ddyrannu, a gwn fod fy nghyd-Aelod, Gweinidog yr Economi, yn siarad â swyddogion ynglŷn â sut bethau fydd cynlluniau yn y dyfodol, a gwn y bydd yn awyddus i ddarparu cymaint o wybodaeth â phosibl cyn gynted ag y bo modd.

Photo of Peter Fox Peter Fox Ceidwadwyr 1:42, 23 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Wel, diolch, Weinidog. Mae hynny'n galonogol, gan fod busnesau Cymru wedi fy rhybuddio’n blwmp ac yn blaen eu bod yn ofni mynd i’r wal. Mae llawer ohonynt yn ofni y byddant yn mynd i’r wal oni bai bod eich Llywodraeth yn rhoi mwy o gymorth ariannol ar unwaith. Gan gadw hynny mewn cof, nid yw’n gwneud unrhyw synnwyr pam fod y Llywodraeth efallai’n dewis gadael—. Wel, clywaf yr hyn a ddywedwch na fydd busnes yn cael ei adael ar ôl, ond edrychwn ymlaen at weld peth o'r cymorth hwnnw'n cael ei roi yn gynt yn hytrach na’n hwyrach. Awgrymodd yr ymchwil ddiweddar iawn a welsom drwy Dadansoddi Cyllid Cymru fod oddeutu £500 miliwn—a maddeuwch i mi os yw’r ffigur hwnnw’n anghywir gennyf—mewn cyllid COVID-19 heb ei ddyrannu y gellid ei ddefnyddio i roi hwb i adferiad ariannol Cymru drwy barhau i rewi ardrethi busnes y tu hwnt i'r flwyddyn ariannol hon—sy’n beth gwych, peidiwch â chamddeall, ond i ymestyn hynny ymhellach—ac efallai gyda chymhellion ychwanegol. Felly, Weinidog, mae'n hanfodol hefyd fod ein busnesau’n gallu ymadfer ar ôl y pandemig. Felly, beth a wnewch i sicrhau adferiad ariannol cynaliadwy hirdymor i fusnesau a chymunedau?

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Llafur 1:44, 23 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Wel, rwy'n falch iawn ein bod wedi gallu darparu rhyddhad ardrethi busnes am 12 mis i fusnesau yn y sectorau manwerthu, hamdden a lletygarwch yma yng Nghymru, sydd, wrth gwrs, yn mynd ymhellach na'r hyn sydd ar gael i fusnesau dros y ffin, ac sydd wedi costio mwy i ni na’r hyn a gawsom gan Lywodraeth y DU mewn cyllid canlyniadol, ond mae hynny oherwydd ein bod yn cydnabod pwysigrwydd cefnogi busnesau yn y sectorau hynny, sy'n fentrau bach a chanolig yn bennaf.

Felly yn amlwg, byddwn yn ceisio parhau i gefnogi busnesau mewn unrhyw ffordd y gallwn, ac rydych yn llygad eich lle fod adnoddau sylweddol heb eu dyrannu yn y gronfa COVID wrth gefn. Fodd bynnag, bydd angen i'r rheini ddiwallu anghenion ym mhob agwedd ar fywyd Cymru. Felly, byddwn yn disgwyl gwneud cyhoeddiadau pellach yn y dyfodol eithaf agos ar gymorth i'r GIG a chymorth pellach i lywodraeth leol, pe bai ei angen drwy'r gronfa galedi ac ati. Mae cryn dipyn o bwysau ar y cyllid ychwanegol hwnnw, ond hoffwn roi sicrwydd y bydd cyhoeddiadau’n cael eu gwneud maes o law mewn perthynas â chyllid COVID mewn amryw feysydd.

Photo of Peter Fox Peter Fox Ceidwadwyr 1:45, 23 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Croesawaf hynny’n fawr; diolch, Weinidog. Mae llawer o'n busnesau’n dal i fod yma heddiw, er gwaethaf y niwed enfawr a achoswyd gan COVID. Wrth gwrs, credaf fod hynny oherwydd y £6 biliwn mewn cymorth i Gymru gan Lywodraeth y DU. Heb y cymorth hwnnw, ni chredaf y byddai unrhyw un ohonom yn hoffi meddwl am y swyddi a'r busnesau na fyddent yma yn awr ac a fyddai wedi eu colli.

Nawr, gwn fod Llywodraeth Cymru wedi honni ei bod wedi darparu mwy o arian i fusnesau nag sydd wedi'i roi gan y DU. Clywsom Mrs Watson yn crybwyll hynny ddoe yn y Siambr hon, a chafodd ei ailddatgan gan y Prif Weinidog. Os yw hynny'n wir, yna, yn ddi-oed, mae’n rhaid rhoi'r darlun llawn i bobl Cymru. O ble y daeth yr arian hwn—y £400 miliwn ychwanegol? A gafodd ei addasu at ddibenion gwahanol a faint ohono a allai fod wedi ei addasu at ddibenion gwahanol? Beth y mae hynny wedi’i olygu i wasanaethau eraill, y gwasanaethau yr aethpwyd â’r arian hwn oddi arnynt er mwyn ei ddefnyddio at ddiben gwahanol? Sut y maent yn mynd i ymdopi wrth symud ymlaen? Yn amlwg, mae rhai cwestiynau i’w gofyn ac mae angen rhywfaint o eglurder mewn perthynas â hynny.

Ond mae un peth yn sicr: mae'n hanfodol nad yw teuluoedd sydd wedi’u taro'n galed, yn ogystal â busnesau bach a chanolig hanfodol bwysig, yn talu'r bil am yr ymrwymiad i wariant ychwanegol. Felly, er fy mod yn croesawu’r ffaith bod arian ychwanegol yn cael ei wario, mae cyfle’n cael ei golli bob amser yn sgil y gost o wneud hynny. Yr hyn sydd ei angen arnom yw dealltwriaeth glir. Yn sicr, nid ydym am i'r beichiau hynny, y costau ychwanegol hynny, gwympo ar deuluoedd a busnesau. Felly, a wnewch chi ateb y pryderon pwysig hyn heddiw, Weinidog, ac a wnewch chi hefyd ddiystyru unrhyw godiadau treth yn y dyfodol agos a fyddai’n llesteirio adferiad ariannol Cymru? Diolch.

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Llafur 1:47, 23 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch am eich cwestiynau. Rwyf bob amser yn ceisio bod mor gwbl dryloyw ag y gallaf, ac rwy’n ymrwymo i fod mor dryloyw ag y gallaf drwy gydol tymor y Senedd hon hefyd. Dyna un o'r rhesymau pam y gwnaethom gyhoeddi tair cyllideb atodol y llynedd. Ni oedd yr unig ran o'r DU i wneud hynny, oherwydd roedd yn bwysig i mi fod pobl yn deall o ble roedd yr arian yn dod a ble roeddem yn ei ddyrannu.

O ran addasu cyllid at ddibenion gwahanol, yn y flwyddyn ariannol ddiwethaf, cyflawnais ymarfer gyda chyd-Aelodau ar draws y Llywodraeth i graffu ar eu cyllidebau ac archwilio’r hyn y gellid ei ddychwelyd i'r canol er mwyn cefnogi’r ymateb i COVID. Arweiniodd hynny at oddeutu £0.25 biliwn o gyllid wedi'i addasu at ddibenion gwahanol. Gallwch weld manylion hwnnw yn ein cyllidebau atodol blaenorol, ond i raddau helaeth, roedd yn ymwneud â gweithgarwch nad oedd modd ei gynnal mwyach oherwydd y cyfyngiadau. Felly, nid oeddent yn doriadau yn yr ystyr draddodiadol, os mynnwch.

Ond rydym hefyd wedi bod yn ffodus; oherwydd penderfyniadau a wnaed yma, mae pethau wedi costio llai inni eu cyflawni, sydd wedi golygu ein bod wedi gallu cyflawni mwy. Enghraifft dda, rwy'n credu, yw ein system profi, olrhain, diogelu, a ddarparwyd gan awdurdodau lleol, gan fyrddau iechyd a phartneriaid gwasanaethau cyhoeddus eraill yma yng Nghymru, ac mae wedi sicrhau gwerth rhagorol am arian yn ogystal â bod yn wasanaeth o’r radd flaenaf. Dyna'r mathau o benderfyniadau a wnaed gennym yma a ganiataodd inni gael gwasanaeth am lai o wariant ariannol, ond gwasanaeth da hefyd, a chaniatáu inni addasu cyllid ychwanegol at ddibenion gwahanol mewn mannau eraill wedyn.

Rydym wedi dweud yn glir iawn yn ein maniffesto na fyddem yn ceisio codi cyfraddau treth incwm Cymru cyhyd ag y bydd yr argyfwng economaidd yn parhau, ac yn sicr, rydym ynghanol yr argyfwng hwnnw ar hyn o bryd.

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru

Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Gaf i achub ar y cyfle fan hyn i'ch llongyfarch chi ac i roi ar y record yn ffurfiol fy llongyfarchion i chi ar eich penodi yn Weinidog yn y Llywodraeth bresennol? Rwy'n edrych ymlaen yn fawr iawn i gysgodi eich gwaith chi yn ystod y Senedd yma.

Mae yna sawl haen o weinyddiaeth gyhoeddus newydd wedi cael eu creu yma yng Nghymru dros y blynyddoedd diwethaf. Un o'r rheini, wrth gwrs, yw'r byrddau gwasanaethau cyhoeddus, sy'n deillio o Ddeddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015. Nawr, un gwendid amlwg yn fframwaith y Ddeddf, ac wrth greu'r byrddau gwasanaethau cyhoeddus yma, yw'r diffyg trefniadau ariannu clir a chyson ar gyfer y byrddau hyn. O ystyried pwysigrwydd y byrddau gwasanaethau cyhoeddus fel prif gerbyd cyflawni'r Ddeddf llesiant ar lawr gwlad yng Nghymru, ac o gofio bod aelodaeth y byrddau yma yn debyg iawn, bron iawn yn union yr un fath, ar draws Cymru, a bod yr un cyfrifoldebau statudol ganddyn nhw, mae'r diffyg trefn gyllido gyson, genedlaethol a diffyg mynediad i gronfeydd cyfun yn rhyfeddol, efallai, a dweud y gwir. Ond mae'n rhyfeddach fyth hefyd, wrth gwrs, o ystyried bod rhai o'r endidau eraill, fel y byrddau partneriaeth rhanbarthol ac, mae'n debyg, y cyd-bwyllgorau corfforedig arfaethedig, yn mynd i fod yn gweithredu ar sail wahanol. Felly, gaf i ofyn beth yw'ch bwriad chi yn gynnar yn eich tymor fel Gweinidog i fynd i'r afael â'r anghysondeb yna?

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Llafur 1:50, 23 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch am eich cwestiwn a'ch geiriau caredig yn fy nghroesawu i'r rôl benodol hon. Unwaith eto, edrychaf ymlaen yn fawr at ddod o hyd i'r tir cyffredin y gallwn weithio arno gyda'n gilydd.

O ran byrddau gwasanaethau cyhoeddus a'r byrddau statudol eraill sydd gennym yng Nghymru, fe fyddwch yn ymwybodol fod adolygiad wedi'i gynnal gan Lywodraeth Cymru, a adroddodd ei ganfyddiadau oddeutu diwedd y llynedd, ac roedd yr adolygiad hwnnw'n nodi rhai o'r heriau a ddisgrifiwyd gennych mewn perthynas â'r trefniadau cyllido a'r canfyddiad fod rhai o rolau'r byrddau yn cael eu dyblygu. Ond roedd yr adroddiad yn nodi’n glir iawn y dylai unrhyw newid ddod o'r gwaelod i fyny, yn hytrach na chael ei orfodi gan Lywodraeth Cymru.

Fy mlaenoriaethau uniongyrchol mewn perthynas ag elfen lywodraeth leol fy mhortffolio yw gweithredu’r penderfyniadau ar yr adolygiadau o ffiniau yn llwyddiannus, yna cyflawni'r is-ddeddfwriaeth o dan Ddeddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) 2021 yn llwyddiannus hefyd. Ond rwyf wedi bod yn meddwl beth fydd y blaenoriaethau wrth agosáu at ddiwedd y flwyddyn, ac yn sicr, bydd edrych ar rolau byrddau gwasanaethau cyhoeddus a'r byrddau eraill a sut y cânt eu cefnogi ac ati yn bwysig. Mae’n sgwrs nad wyf wedi’i chael eto gyda llywodraeth leol ac eraill, er imi gael cyfle i siarad ag Alun Michael am ei farn ynglŷn â hyn. Ond ar hyn o bryd, cyn imi ddisgrifio unrhyw ffordd ymlaen, teimlaf fod yn rhaid imi gael y sgyrsiau hynny a gwneud rhywfaint o wrando, gan ystyried popeth rydych wedi'i ddweud y prynhawn yma wrth gwrs.

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru 1:52, 23 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Wel, mae Alun Michael yn ddyn lwcus. Dyna ni. Rwy'n siŵr y byddwch yn siarad â phobl eraill hefyd.

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru

Mae, wrth gwrs, y pwynt yma wedi dod yn glir yn sgil adroddiad gan y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus, pwyllgor trawsbleidiol, ar ddiwedd y Senedd ddiwethaf, wnaeth edrych ar roi'r Ddeddf llesiant ar waith. Roedd y pwyllgor yn dweud bod, ac rwy'n dyfynnu, 

'trefniadau cyllido anghyson ar gyfer Byrddau Gwasanaethau Cyhoeddus yn cyfyngu ar ba mor effeithiol y gallent fod.'

Mae'n 'aneffeithlon', ac nid oes cyfiawnhad dros hynny. Felly, tra ei bod hi'n rhywbeth rwyf i yn ei werthfawrogi ac yn deall eich bod chi'n awyddus i'r alwad ddod o'r gwaelod i fyny, wrth gwrs, natur y Ddeddf oedd bod y dictad yn dod o'r top i lawr ynglŷn â chreu'r byrddau yma yn y lle cyntaf. Felly, byddwn i yn gobeithio'n fawr fod hwn yn rhywbeth y byddwch chi yn ei gymryd o ddifrif a, gobeithio, yn ceisio ei gysoni. 

Ond dim on un rhan o'r hyn y gwnaeth y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus ei ddisgrifio fel, a dwi'n dyfynnu eto, 

'tirwedd gymhleth a biwrocrataidd cyrff partneriaeth a llu o ofynion deddfwriaethol ac adrodd'  yw'r byrddau gwasanaethau cyhoeddus yma. Ac, wrth gwrs, yr ychwanegiad diweddaraf i'r darlun yma fydd y cyd-bwyllgorau corfforedig, y CJCs. Wrth roi tystiolaeth i'r pwyllgor ar gyfer yr ymchwiliad hwnnw, mi wnaeth un o uwchgyfarwyddwyr eich adran chi ddweud, a dwi'n dyfynnu:

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru 1:53, 23 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

'yn y tymor hwy, byddem yn rhagweld y byddai rhai o'r partneriaethau hynny, rhai o'r strwythurau eraill, yn dod yn ddiangen mewn gwirionedd, gan y bydd gan y cyd-bwyllgorau corfforedig drosolwg llawer mwy pwerus—a throsolwg llawer ehangach wrth iddynt ymsefydlu—a fydd yn dechrau mynd i’r afael â rhywfaint o waith y partneriaethau eraill.'

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru

Rydych chi wedi cyffwrdd ar hynny, efallai, yn eich ateb blaenorol, ond efallai y gallwch chi ddweud wrthym ni, felly, pa bartneriaethau a strwythurau ŷch chi'n rhagweld bydd yn cael eu gwneud yn redundant dros y cyfnod nesaf. Ac yn wir, yr awgrym wedyn yw mai'r bwriad yw amsugno llawer o'r strwythurau yma i mewn i'r CJCs yn y pen draw, a bod hynny'n rhyw fath o aildrefnu llywodraeth leol a gwasanaethau cyhoeddus drwy'r drws cefn.

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Llafur 1:54, 23 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Yn sicr, nid dyna'r bwriad. Fe wyddoch y bydd gwaith cychwynnol y cyd-bwyllgorau corfforedig, pan fyddant yn weithredol, yn digwydd ar ffurf datblygiad rhanbarthol a lleol—ar draws y ffiniau lleol hynny—o ran datblygu economaidd, a chynllunio hefyd. Mae'r rhain yn feysydd nad ydynt ar hyn o bryd yn rhan o gyfrifoldeb y byrddau gwasanaethau cyhoeddus, y byrddau partneriaeth rhanbarthol ac ati. Ond rwy'n wirioneddol awyddus ac agored i gael y trafodaethau hyn ynglŷn â sut y gellir sicrhau bod y byrddau’n gweithio'n fwy effeithiol yn y dyfodol ac i sicrhau y gwneir unrhyw newidiadau i'w cyfrifoldebau mewn partneriaeth â'r rheini sy'n aelodau o'r byrddau hynny. Ond nid yw cyd-bwyllgorau corfforedig yn fecanwaith ar hyn o bryd ar gyfer gwneud y mathau hynny o newidiadau a ddisgrifiwch, gan y credaf y byddant, yn gyntaf oll, yn ceisio mynd i'r afael â'r eitemau pwysig hynny, fel datblygu economaidd, y bydd angen iddynt weithio arnynt gyda’i gilydd. Felly, yn amlwg, byddaf yn awyddus i ymgyfarwyddo â gwaith y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus ar hyn, ochr yn ochr â'r adroddiadau eraill, a chael y trafodaethau hynny gyda’r byrddau gwasanaethau cyhoeddus, byrddau partneriaeth rhanbarthol ac eraill cyn penderfynu ar ffordd ymlaen.

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru 1:55, 23 Mehefin 2021

Diolch. Dyw'r Llywodraeth ddim wedi ymateb yn ffurfiol i'r adroddiad eto. Dwi'n meddwl mai'r bwriad oedd gofyn i'r Llywodraeth bresennol ymateb gan fod yr adroddiad wedi dod ar ddiwedd y Senedd ddiwethaf. Ac wrth gwrs, o gofio'ch rôl allweddol chi nawr yng nghyd-destun gwasanaethau lleol a chyllid hefyd, byddwn i'n gobeithio eich bod chi'n rhan o'r drafodaeth wrth ymateb i hynny, a dwi'n gobeithio bod hynny ddim wedi mynd ar goll yn holl waith y Llywodraeth. 

Peth arall oedd yn dod yn glir yn adroddiad y pwyllgor ar gyflawniad y Ddeddf oedd, er ein bod ni wedi deddfu, wrth gwrs, i greu ffordd o weithio yma yng Nghymru sy'n seiliedig ar ddatblygu cynaliadwy ar y dull ymataliol—preventative approach—ac yn y blaen, y gwir amdani yw bod y drefn ariannu yn unrhyw beth ond cynaladwy. Mae'r adroddiad yn cydnabod effaith degawd o fesurau llymder gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig sydd wedi rhedeg llawer o'r gwasanaethau cyhoeddus i'r llawr, i bob pwrpas. Mae'n dweud yn yr adroddiad:

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

'Mae deddfwriaeth sy’n ei gwneud yn ofynnol i gyrff cyhoeddus gynllunio ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol yn anos ei gweithredu’n briodol os caiff cyllidebau eu gwarantu am gyn lleied â blwyddyn ar y tro.’

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru 1:56, 23 Mehefin 2021

Tra'n cydnabod heriau amlwg y setliadau annigonol ariannol, diffygiol, rydyn ni wedi eu cael o gyfeiriad Llundain, mae'r pwyllgor yn gosod yr her i'r Llywodraeth i wneud yr hyn sy'n bosib i fuddsoddi yn ein gwasanaethau cyhoeddus ni, wrth gwrs, er mwyn cyflawni'r Ddeddf ac uchelgais y Ddeddf. Felly, y cwestiwn dwi eisiau ei gloi arno fe yw: a fydd y Llywodraeth yma, ac a fyddwch chi fel Gweinidog, yn gwrthod gweinyddu mwy o lymder dros y bum mlynedd nesaf ac yn defnyddio dulliau creadigol i arwain adferiad sy'n cael ei yrru gan fuddsoddiad? Hynny yw, sut fyddwch chi fel Llywodraeth yn gwarchod pobl Cymru rhag mwy o doriadau trwy eich gweithredoedd ac nid dim ond trwy eich geiriau?

Photo of Rebecca Evans Rebecca Evans Llafur 1:57, 23 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr iawn am eich cwestiwn. Rwy'n rhannu eich pryder a'r pryderon rydych wedi'u disgrifio am setliadau un flwyddyn a’r hyn y mae hynny'n ei olygu o ran yr anhawster i gynllunio a chael dulliau cynaliadwy o ymdrin â gwasanaethau. Felly, rwy'n falch iawn o allu dweud o'r diwedd ein bod yn disgwyl yr adolygiad cynhwysfawr o wariant hirddisgwyliedig yn nes ymlaen eleni. Byddem yn disgwyl iddo fod yn adolygiad o wariant tair blynedd, a bydd hynny'n rhoi cyfle i Lywodraeth Cymru weithredu cyllideb tair blynedd wrth symud ymlaen a rhoi hyder tair blynedd i bartneriaid sydd ei angen, mewn llywodraeth leol ac mewn mannau eraill hefyd. Credaf fod hynny'n rhywbeth a all fod yn wirioneddol gadarnhaol yn y dyfodol.

Mae'n peri pryder i mi pan fyddwn yn ystyried yr hyn a ddywedodd y Canghellor yn ei gyllideb ym mis Mawrth ynglŷn â'r rhagolygon ariannol ar gyfer y dyfodol. Yn sicr, ar gyfer y flwyddyn nesaf yn enwedig, nid yw'n ymddangos y byddwn yn edrych ar setliad arbennig o gadarnhaol. Felly, gallai pethau newid. Yn anochel, bydd Llywodraeth y DU yn wynebu rhai o'r un heriau â ninnau o ran y pwysau ar y gwasanaeth iechyd, yr angen i gefnogi a pharhau i gefnogi busnesau ac ati. Amser a ddengys beth fydd Llywodraeth y DU yn ei wneud yn ei hadolygiad cynhwysfawr o wariant tair blynedd, ond yn sicr, ein bwriad yw darparu'r math hwnnw o sicrwydd a pharhau i ddarparu'r diogelwch hwnnw cyhyd ag y gallwn i'r GIG a llywodraeth leol, gan gydnabod y rôl y maent yn ei chwarae yn darparu gwasanaethau i bobl yn ein cymunedau.

Rwy'n edrych ymlaen yn fawr at gyflwyno dadl cyn diwedd y tymor yn union fel rydym wedi’i wneud dros y flwyddyn neu ddwy ddiwethaf. Ac wrth gwrs, fe fyddwch yn cofio iddi gael ei arwain gan y Pwyllgor Cyllid yn y blynyddoedd blaenorol fel y gallai'r pwyllgor fyfyrio ar y dystiolaeth a gasglwyd. Yn anffodus, eleni, nid ydym wedi cyrraedd y sefyllfa honno eto gyda'r pwyllgorau, ond rwy'n dal yn awyddus i gyflwyno'r ddadl honno er mwyn clywed blaenoriaethau fy nghyd-Aelodau am y tair blynedd i ddod.