Effeithiau Newid yn yr Hinsawdd

1. Cwestiynau i’r Gweinidog Newid Hinsawdd – Senedd Cymru am ar 16 Mehefin 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Sam Rowlands Sam Rowlands Ceidwadwyr

3. A wnaiff y Gweinidog amlinellu cynlluniau Llywodraeth Cymru i fynd i'r afael ag effeithiau newid yn yr hinsawdd yng ngogledd Cymru? OQ56605

Photo of Lee Waters Lee Waters Llafur 1:03, 16 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Mae'r cyngor a'r adroddiad a gyhoeddwyd heddiw ar risgiau a chyfleoedd mewn perthynas â’r newid yn yr hinsawdd yn tanlinellu pwysigrwydd ein gwaith i sicrhau bod pob rhan o Gymru, gan gynnwys y gogledd, yn gallu gwrthsefyll y newid yn yr hinsawdd yn well.

Photo of Sam Rowlands Sam Rowlands Ceidwadwyr 1:04, 16 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch, Ddirprwy Weinidog, am eich ymateb. Llongyfarchiadau, wrth gwrs, ar eich penodiad, ac i'r Gweinidog, Julie James, ar eich penodiad chithau. A diolch am yr ymgysylltu hyd yn hyn yn fy rôl fel Gweinidog llywodraeth leol yr wrthblaid. Hoffwn godi mater y cynnydd yn lefel y môr ac effeithiau hyn ar draws gogledd Cymru. Yn ôl astudiaeth o’r newid yn yr hinsawdd gan Climate Central, gallai rhannau helaeth o arfordir rhanbarth gogledd Cymru fod o dan ddŵr erbyn 2050 os na chaiff mesurau priodol eu rhoi ar waith. Mae'r rhagamcanion cyfredol yn dangos y gallai ardaloedd o sir y Fflint sy'n ffinio ag afon Dyfrdwy, ynghyd ag ardaloedd arfordirol fel Prestatyn, Rhyl a Llandudno, gael eu colli wrth i lefelau'r môr godi dros y 30 mlynedd nesaf. Felly, gyda nifer o opsiynau ar gael fel addasiadau, môr-lynnoedd llanw a seilwaith amddiffynfeydd môr, pa gamau penodol rydych yn eu cymryd a pha fuddsoddiad rydych yn ei ddarparu i leihau'r risg y mae’r cynnydd yn lefel y môr yn ei pheri i gymunedau fel y rhain yng ngogledd Cymru?

Photo of Lee Waters Lee Waters Llafur 1:05, 16 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

I gychwyn, a gaf fi ddweud yn glir fy mod am longyfarch pawb ar gael eu hailethol? Rwy'n falch iawn o weld pawb, a diolch iddynt am eu cwestiwn. Drwy ddweud hynny, efallai y gallaf osgoi dweud yr un peth bob tro y byddwn yn codi.

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Clywch, clywch.

Photo of Lee Waters Lee Waters Llafur

(Cyfieithwyd)

Credaf eich bod yn llygad eich lle yn tynnu sylw at y dystiolaeth newydd eto yn yr adroddiad heddiw am effaith y cynnydd yn lefel y môr a achosir yn uniongyrchol gan gynhesu byd-eang gan bobl. Mae llawer o ganlyniadau hynny yn ddiwrthdro ac mae'n rhaid inni ymdopi â hynny wrth inni geisio sicrhau ar yr un pryd nad yw'r broblem yn gwaethygu. Mae'r ffaith bod y rhan fwyaf o'n haneddiadau mawr wedi’u lleoli ar yr arfordir yng ngogledd a de ein gwlad yn amlwg yn peri heriau enfawr i ni gyda rheoli'r broses honno. Rydym wedi rhoi ystod o fesurau ar waith. Ym mis Hydref 2020 fe wnaethom gyhoeddi ein strategaeth genedlaethol ar gyfer rheoli perygl llifogydd ac erydu arfordirol gan nodi cynllun ar gyfer y degawd nesaf, yn cynnwys gwersi a ddysgwyd o'r llifogydd diweddar. Rydym wedi rhoi £65 miliwn yn y gyllideb ar gyfer rheoli llifogydd ar gyfer y flwyddyn ariannol hon, sef y swm mwyaf erioed mewn un flwyddyn, ac yn ddiweddar, rydym wedi cwblhau prosiectau mawr, gan gynnwys yn Llanelwy, Borth, a Llanberis. Mae'r rhaglen lywodraethu’n ymrwymo i ariannu mesurau amddiffyn rhag llifogydd ar gyfer mwy na 45,000 o gartrefi, ac yn bwysig, mesurau rheoli llifogydd ar sail natur ym mhob un o’r prif ardaloedd dalgylch afon. Mae hon yn her enfawr i bob un ohonom, ac rwy'n gobeithio y gallwn weithio ar y cyd i ddod o hyd i atebion, yn y Siambr hon ond hefyd, wrth gwrs, yn hollbwysig, gydag awdurdodau lleol, sy’n wynebu effaith uniongyrchol hyn.

Photo of Carolyn Thomas Carolyn Thomas Llafur 1:06, 16 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Hoffwn longyfarch y Gweinidog a'r Dirprwy Weinidog. Mae gennych bortffolio enfawr, ac un diddorol iawn hefyd. A gaf fi ddechrau drwy ganmol Llywodraeth Cymru a'r gwaith y mae wedi'i wneud i sicrhau bod newid hinsawdd yn ganolog ar ei hagenda ar gyfer tymor y Senedd hon? Fel y nododd y WWF, a Delyth yn gynharach, un o effeithiau dinistriol newid hinsawdd yw colli bioamrywiaeth, gyda channoedd o rywogaethau mewn perygl o ddiflannu. Rwy’n awyddus i sicrhau bod camau'n cael eu cymryd ar bob lefel o'r Llywodraeth i ddiogelu rhywogaethau yn fy rhanbarth yng ngogledd Cymru. Gosododd Deddf yr Amgylchedd (Cymru) 2016 ddyletswydd ar awdurdodau lleol i geisio cynnal a gwella bioamrywiaeth. A wnaiff y Dirprwy Weinidog amlinellu cynlluniau Llywodraeth Cymru i fynd i’r afael â mater colli bioamrywiaeth yng ngogledd Cymru a sicrhau bod awdurdodau lleol yn chwarae eu rôl mewn cadwraeth hefyd? Diolch.

Photo of Lee Waters Lee Waters Llafur 1:07, 16 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Rwy'n cytuno bod hon yn duedd sy'n peri cryn bryder. Mae cynllun Llywodraeth Cymru wedi'i nodi yn ein cynllun gweithredu adfer natur ar gyfer rheoli colli bioamrywiaeth. Rydym wedi creu'r gronfa rhwydweithiau natur gyda'r Loteri Genedlaethol ac rydym wedi buddsoddi bron i £10 miliwn ynddi. Mae hynny eisoes yn arwain at ganlyniadau mewn cymunedau ym mhob rhan o Gymru. Yn y gogledd yn arbennig, mae Cyfoeth Naturiol Cymru yn ariannu LIFE Afon Dyfrdwy i adfer cynefinoedd naturiol o amgylch ardaloedd cadwraeth arbennig afon Dyfrdwy a Llyn Tegid. Mae'r Aelod a minnau wedi cael trafodaeth ar y cyfryngau cymdeithasol yn ddiweddar ynglŷn â’r effaith y gall arferion torri gwair ledled Cymru ei chael ar golli bioamrywiaeth yn arbennig. Roeddwn yn falch o nodi bod y Llywydd hyd yn oed wedi ymuno gan roi awgrymiadau defnyddiol ar sut y gallem ddefnyddio'r ffordd rydym yn rheoli ein priffyrdd, ond hefyd yr awdurdodau lleol sy'n rheoli'r tir yn y gwaith. Ar ôl manteisio ar wybodaeth ac arbenigedd yr Aelod, fel cyn aelod o gabinet sir y Fflint a oedd â chyfrifoldeb am briffyrdd, mae'n amlwg fod arferion da iawn i’w cael ym mhob rhan o Gymru, ac roedd hynny'n amlwg o'r ystod o gyfranwyr i'r edefyn. Ond ymddengys bod rhywfaint o anghysondeb, ac ymddengys bod pethau y gall eraill eu dysgu o'r profiad ymarferol y maent yn ei gael. Felly, Lywydd, roeddwn yn falch iawn fod Carolyn Thomas wedi cytuno i wneud rhywfaint o waith i ni, drwy geisio casglu enghreifftiau o arferion da gan awdurdodau lleol a cheisio nodi pa rwystrau a allai fod yn eu ffordd sy'n eu hatal rhag rhoi'r arferion ar waith yn fwy cyson, a thrwy wneud set o argymhellion i mi a Julie James i weld sut y gallem fynd i'r afael â hyn a'i gyflwyno'n ehangach. Mae arloesi’n beth gwych; ei ledaenu yw'r her fwyaf bob amser. Rwy'n croesawu cymorth Carolyn Thomas yn fawr wrth geisio lledaenu arferion da.