Llywodraeth Leol

1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am ar 15 Mehefin 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Sam Rowlands Sam Rowlands Ceidwadwyr

6. Pa asesiad y mae'r Prif Weinidog wedi'i wneud o rôl llywodraeth leol yn ystod pandemig COVID-19? OQ56617

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Llafur 2:23, 15 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Llywydd, mae arwyddocâd y rhan sy'n cael ei chwarae gan lywodraeth leol wedi cael sylw cwbl briodol yn ystod y pandemig. Mae partneriaeth Llywodraeth Cymru, llywodraeth leol, busnesau preifat a'r trydydd sector wedi bod yn ganolog i'n hymdrechion cyfunol i gadw Cymru yn ddiogel.

Photo of Sam Rowlands Sam Rowlands Ceidwadwyr

(Cyfieithwyd)

Diolch, Llywydd. Roeddwn i'n cael trafferth gyda'r botwm dad-dawelu yn y fan yna.

Diolch, Prif Weinidog, am eich ymateb i'r pwynt yna. Hoffwn innau hefyd ganmol gwaith cynghorau yn benodol trwy'r cyfnod anodd iawn hwn oherwydd y pandemig. Gwn o'm profiad fy hun yr aberth, y gwaith caled a'r ymroddiad y mae staff y cyngor wedi eu dangos drwy'r argyfwng hwn, ac maen nhw'n haeddu llawer o glod wrth gwrs, o'n criwiau ailgylchu i'n llyfrgellwyr, gweithwyr gofal cymdeithasol, i'n cynorthwywyr addysgu, y mae pob un ohonyn nhw wedi mynd y tu hwnt i'w dyletswyddau. Yng ngoleuni'r arddangosiad eithriadol hwn o gyflawni dros ein cymunedau, mae hyn yn dangos yn sicr unwaith eto, yn hytrach na thynnu'r broses o wneud penderfyniadau oddi wrth awdurdodau lleol a'u rhoi i gyrff rhanbarthol drwy bethau fel cydbwyllgor corfforaethol, mewn gwirionedd, dylid datganoli mwy a'u datganoli o Gaerdydd i gynghorau. Felly, ar wahân i'ch cyfeiriad blaenorol at dreth dwristiaeth, pa gynlluniau sydd gennych chi i ddangos ymrwymiad pellach i'n cynghorau a'n cymunedau trwy ddatganoli mwy o rym a chymorth ariannol iddyn nhw?

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Llafur 2:24, 15 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Llywydd, hoffwn ddechrau trwy gytuno â'r hyn a ddywedodd yr Aelod am ymrwymiad diflino aelodau staff mewn awdurdodau lleol ledled Cymru yn ystod y pandemig, ac, yn wir, arweinyddiaeth y cynghorau hynny. Drwy gydol y pandemig, byddwn wedi cyfarfod ag arweinyddion awdurdodau lleol yng Nghymru o leiaf unwaith yr wythnos, weithiau bob dydd, er mwyn gwneud y penderfyniadau heriol iawn a oedd yno i ni eu gwneud er mwyn cadw pob rhan o Gymru yn ddiogel. Rwy'n credu bod awdurdodau lleol wedi dangos arwyddocâd y rhan y maen nhw'n ei chwarae yn y cymunedau lleol hynny.

Nid wyf i'n cytuno â'r hyn a ddywedodd Mr Rowlands am yr angen am weithio rhanbarthol rhwng awdurdodau lleol, ac, yn wir, rwyf i wedi meddwl yn aml bod y ffordd y mae'r chwe awdurdod lleol ar draws y gogledd yn dod at ei gilydd ym margen twf y gogledd, ac mewn agweddau eraill, yn dipyn o fodel i weddill Cymru o ran sut y gall awdurdodau lleol weithredu ar ôl troed rhanbarthol, ac felly gwella'r gwasanaethau y gellir eu darparu i drigolion lleol. A bydd y ddeddfwriaeth a basiwyd gan y Senedd hon yn ystod ei thymor diwethaf, rwy'n credu, yn sail i ymdrechion y cynghorau hynny sy'n ceisio gwneud yn siŵr, drwy gyfuno eu hadnoddau, a rhannu'r atebion y gallan nhw eu datblygu, y byddan nhw i gyd yn elwa o ganlyniad.

Mae'n destun eironi, Llywydd, onid yw, bod cynnig y byddai Llywodraeth Cymru yn ei gyflwyno i gynnig mwy o bwerau a mwy o ddewisiadau i awdurdodau lleol yn cael ei wrthwynebu gan arweinydd y blaid Geidwadol yn gynharach yn y prynhawn, tra fy mod i'n cael fy annog gan aelodau eraill o'i blaid i wneud yr union beth hwnnw?