Diolch ichi, Ddirprwy Lywydd. Rwy'n falch iawn o ymateb i'r ddadl fer hon ynghylch y Prince Madog a gyflwynwyd gan Rhun ap Iorwerth, a hefyd i gael cyfle i drafod y rhan o fy mhortffolio sy'n ymwneud â'r môr, testun nad wyf yn meddwl ein bod yn trafod digon arno yn y Siambr hon o bosibl.

Rydym i gyd yn rhannu ymrwymiad i foroedd glân, iach, diogel, cynhyrchiol ac amrywiol yn fiolegol. Golyga hyn fod y Llywodraeth yn gweithio gyda'n holl randdeiliaid i gael tystiolaeth gadarn er mwyn gallu cael asesiad deallus a chyfunol o gyflwr ein moroedd. Fel y nododd Rhun, credaf y bydd yr ymchwil yn bwysicach byth wrth inni adael yr UE a chynllunio sut rydym yn rheoli cyflwr a defnydd o'n moroedd yn y dyfodol.

Rwyf ar hyn o bryd yn ystyried yr ymatebion i'n cynllun morol cyntaf ac mae'n nodi ein polisïau a'n rheolaeth forol, a fydd yn seiliedig ar dystiolaeth dda. Mae'r Llywodraeth eisoes yn rhan o amrywiaeth o raglenni gwaith i fonitro ac asesu'r môr, gan gynnwys cyflawni statws amgylcheddol da drwy strategaeth forol y DU. Mae'r rhaglenni hyn yn bodoli i ddarparu'r dystiolaeth i ddeall ac ymateb i iechyd, cyflwr, cynhyrchiant a gwydnwch moroedd Cymru. Maent hefyd yn darparu dealltwriaeth o'r pwysau allweddol ar ecosystemau morol a'r rhyngweithio a geir â gweithgaredd dynol.

Mae meysydd blaenoriaeth penodol ar gyfer casglu data yn cynnwys data ar fioamrywiaeth mewn ardaloedd morol gwarchodedig ac yn yr amgylchedd morol ehangach, data biolegol a data glanio ar gyfer stociau a ddaliwyd gan bysgodfeydd masnachol a hamdden, data i asesu effaith gweithgareddau dynol ar yr ecosystem forol, data manwl ar gapasiti a gweithgarwch pysgota a data cymdeithasol, economaidd ac amgylcheddol ar bysgodfeydd a dyframaeth.

Wrth ddatblygu polisi, rydym hefyd yn ystyried tystiolaeth a gyflwynwyd drwy 'Adroddiad Tystiolaeth Morol Cymru', yr 'Adroddiad ar Sefyllfa Adnoddau Naturiol' ar gyfer Cymru a'r porth tystiolaeth cynllunio morol ar-lein. Rydym hefyd yn comisiynu ac yn cefnogi gwaith ymchwil wedi'i dargedu ar amrywiaeth eang o bynciau morol. Yn y blynyddoedd diwethaf, mae hyn wedi cynnwys adroddiadau ar reolaeth a chyflwr ardaloedd morol gwarchodedig, adolygiadau o garthu agregau, asesu effeithiau gweithgareddau pysgodfeydd, astudiaethau treillio am gregyn bylchog ac asesiadau o botensial dyframaethu. Hefyd mae gennym gryn dipyn o weithgaredd pellach sy'n gysylltiedig â thystiolaeth ar y gweill neu wedi'i gynllunio, ac mae rhai o'r enghreifftiau'n cynnwys datblygu rhaglen fonitro bioamrywiaeth forol newydd, amrywiol astudiaethau dyframaeth, ac ymchwil ar ddatblygu ynni morol.

Gyda golwg ar adael yr UE yn fuan ar ôl y refferendwm, sefydlais grŵp bwrdd crwn o randdeiliaid cynrychioliadol i ofyn am eu help i nodi a deall yr heriau a'r cyfleoedd posibl y mae Brexit yn eu cynnig i Gymru. Mae is-grŵp y moroedd a'r arfordir, a ffurfiwyd o aelodau o'r bwrdd crwn a grŵp cynghori a gweithredu presennol Cymru ar faterion morol, wedi helpu i roi ffocws ar ein hystyriaeth o Brexit a'n moroedd. [Torri ar draws.]

Mae'n ddrwg gennyf am hyn. Diolch yn fawr iawn.

Felly, mae'r aelodau wedi gweithio gyda mi a gweddill y Llywodraeth i lunio'r pum thema allweddol i weithio tuag atynt wrth inni adael yr Undeb Ewropeaidd i arwain ein datblygiadau polisi ymhellach, ac un o'r themâu hyn yw sefyll ar ein traed ein hunain drwy wella ein gallu mewn gwyddoniaeth forol a chasglu data. Felly, mae gweithio gyda'r byd academaidd ar lefel strategol a gweithredol yn bendant yn elfen bwysig o'n gwaith ymchwil, ac mae Ysgol Gwyddorau Eigion Prifysgol Bangor wedi bod yn bartner gwerthfawr iawn i ni yn ystod y blynyddoedd diwethaf.

O gymharu â'r amgylchedd ar y tir, weithiau mae'r dystiolaeth ar statws yr amgylchedd morol ac effaith gweithgareddau dynol arno'n brin, a gall tystiolaeth o'r fath fod yn gostus a heriol yn dechnegol i'w chasglu, a dyna pam rwy'n deall y gall cychod ymchwil fel y Prince Madog chwarae rôl bwysig. Credaf fod y pwynt a wnaeth Rhun ap Iorwerth am beidio â cholli ased mor werthfawr yn bwysig iawn.

Felly, yn y lle cyntaf, yr hyn rwyf wedi gofyn i fy swyddogion ei wneud yw cyfarfod â Phrifysgol Bangor i weld pa broblemau y maent yn eu hwynebu, ac i weld sut y gallwn helpu. Hoffwn innau ymweld â hwy hefyd er mwyn i mi gael llun ohonof ar y llong fel Rhun. Clywais eich galwad am statws llong forol genedlaethol. Mae'n rhywbeth y mae angen inni edrych arno wrth gwrs. Unwaith eto, ynglŷn â chyllid, yn amlwg ni allaf ymrwymo, ond buaswn yn hapus iawn i gael y trafodaethau hynny gyda hwy. Yn ystod sesiwn cwestiynau llafar y Cynulliad y prynhawn yma, dywedais wrth Rhun fod Ynys Môn yn tyfu'n ganolbwynt go iawn ar gyfer ynni llanw, ac rwy'n meddwl bod y rhan honno o ogledd-orllewin Cymru yn dod yn bwysicach byth i'r rhan o fy mhortffolio sy'n ymwneud â'r môr.

Felly, buaswn yn hapus iawn i wneud hynny, a rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i Rhun a'r Aelodau eraill maes o law. Diolch.