5. Datganiad gan y Gweinidog Plant, Pobl Hŷn a Gofal Cymdeithasol: Anabledd Dysgu: Rhaglen Gwella Bywydau

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:39 pm ar 3 Gorffennaf 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Llafur 4:39, 3 Gorffennaf 2018

(Cyfieithwyd)

Ceir rhai pwysig pwyntiau yma. Yn gyntaf oll, diolch i chi ac i eraill sydd yn gweithio gyda sefydliadau sy'n cynrychioli pobl ag anableddau dysgu—eich swyddogaeth gyda Phobl yn Gyntaf Abertawe. Ond ceir llawer o rai eraill ledled y wlad, mewn gwirionedd, sy'n gwneud gwaith aruthrol hefyd, ac roeddech yn iawn i dalu teyrnged nawr i'r holl wirfoddolwyr a'r sector elusennol, y trydydd sector, sy'n gwneud hyn yn bosibl.

Roeddech yn codi'r pwynt pwysig nawr am sut i wneud hyn yn beth cynaliadwy. Nid wyf i o'r farn mai chwilio am botiau unigol o gyllid yw hyn, er y gwnaed rhywfaint o waith da o dan gyllid y gronfa gofal integredig. Felly, er enghraifft, pan wnaethoch chi grybwyll mater nyrsio, un o'r pethau y mae cyllid o'r gronfa gofal integredig—. Mae un enghraifft dda—ac, yn wir, mae'r adroddiad yn tynnu sylw at rai o'r enghreifftiau da hyn—yn y gogledd, lle cafwyd cyllid refeniw o'r gronfa gofal integredig a aeth i'r hyn a elwid yn wasanaeth Diana yn Wrecsam. Darparodd hyn gymorth nyrsio ychwanegol ar gyfer plant â chyflyrau meddygol cymhleth, gan eu cadw gartref yn eu cymunedau. Cafodd un ar hugain o blant y gwasanaeth hwn yn 2017-18. Cafwyd eraill yng Ngwent a'r gorllewin y gallaf dynnu sylw atyn nhw.

Ond, mewn gwirionedd, wrth gwrs, mae'r cyllid o'r gronfa gofal integredig ar gael er mwyn treialu ac arloesi, ac i ddweud wrth y meysydd hynny wedyn, yn unol â'n hymrwymiadau statudol, 'Os yw'n gweithio, os yw'n edrych yn dda, yna ewch â nhw yno a'u gwneud yn rhan o'ch busnes craidd.' Dylai hynny ddigwydd boed yn y sector statudol neu beidio, a dweud y gwir. Felly, os oes angen cymorth i wneud yr ymyriadau cywir i newid bywydau pobl ag anableddau dysgu, a bod hynny wedi ei brofi, yna byddem, yn natblygiad ehangach y cynllun hirdymor ar ofal iechyd a chymdeithasol hefyd, yn ceisio gwneud yn siŵr bod hynny'n gweithio, a'n bod yn cynnwys y mathau hyn o ddulliau cyllido hefyd.

Dai, roeddech yn sôn am fater gyrfaoedd, fel y cyfeiriais innau ato yn fy natganiad hefyd. Ceir un neu ddau o bethau yma. Un yw herio'r stigma a'r camsyniadau ynglŷn â hyn, mewn gwirionedd. Oherwydd mae gan bobl ag anableddau dysgu lawer i'w gyfrannu, mewn gwirionedd, yn y gweithle, a dyna beth y mae angen i ni ei ddweud o'r cychwyn cyntaf. Ond wedyn, credaf fod yna ffyrdd—a soniais am un ohonyn nhw, o bosibl, yn y fan hon, y trafodaethau y gallaf eu cael gyda Gweinidog y Gymraeg a Sgiliau, i archwilio pethau fel lleoliadau cyflogedig a gynorthwyir. Rwyf i o'r farn fod y dystiolaeth yn dangos, pan fydd yr unigolyn wedi cael ei droed yn y drws, y bydd hynny'n arwain at gyflogaeth hirdymor wedyn. Felly, mae angen inni ymdrin â hynny.

Ond dyma'r her iawn, ac rwy'n credu, ar yr holl faterion hyn—y rhai a godwyd yma heddiw ond hefyd wrth fynd ymlaen—y byddai grŵp cynghori'r Gweinidog a minnau yn awyddus i glywed awgrymiadau ynghylch y ffordd ymlaen, boed hynny o ran cynaliadwyedd neu ffrydiau gwaith gwirioneddol sy'n adeiladu ar 27 o gamau gweithredu a nodwyd yn yr adroddiad hwn. Nid ateb dros nos fydd hyn—bydd yn daith o welliant, gwelliant, gwelliant.