Yr eitem nesaf ar ein hagenda ni yw’r datganiadau 90 eiliad. Ann Jones.

Diolch, Lywydd. Mewn awr yn unig, bydd tîm pêl-droed menywod Cymru yn cerdded ar y cae i chwarae gêm gyfeillgar yn erbyn Gogledd Iwerddon. Fel rhan o’r garfan honno, Jess Fishlock fydd y bêl-droedwraig gyntaf o Gymru i gael 100 o gapiau, sy’n nodi carreg filltir hynod gofiadwy i’r chwaraewraig canol cae dalentog. Nid oes yr un chwaraewr, dyn neu fenyw, erioed wedi chwarae cant o gemau dros Gymru, ac rwy’n siŵr y bydd yn achlysur arbennig iddi, ac yn un, rwy’n credu, y dylem ei gydnabod yma yn y Cynulliad.

Chwaraeodd Jess ei gêm gyntaf dros Gymru yn erbyn y Swistir yn ôl yn 2006. Ar ôl troi’n 30 yn ddiweddar, nid oes gan Jess unrhyw gynlluniau i ddod â’i gyrfa ryngwladol i ben, ac mae ganddi uchelgais danllyd o hyd i gynrychioli ei gwlad yn rowndiau terfynol pencampwriaeth fawr. Rwy’n siŵr y bydd y tîm yn gwneud eu gorau dros Jess heddiw ac y bydd Jess yn chwarae ei rhan, ac rwy’n gobeithio y gall wireddu ei huchelgais i arwain tîm pêl-droed menywod Cymru i mewn i bencampwriaeth fawr. Rwy’n siŵr ein bod yn dymuno’n dda iddi ar y gamp ryfeddol hon. Diolch.

Simon Thomas.

Diolch, Llywydd. Ganed Henry Richard yn Nhregaron ar 3 Ebrill 1812. Yn weinidog yr Annibynwyr, roedd yn ffigur blaenllaw yn rhengoedd y Rhyddfrydwyr Cymreig. Ym 1868, etholwyd ef yn Aelod Seneddol bwrdeistref Merthyr Tudful a bu’n gwasanaethu yno am 20 mlynedd. Roedd yr etholaeth bryd hynny yn cynnwys fy nhre enedigol innau, Aberdâr.

Cofir Henry Richard yn bennaf fel hyrwyddwr achos heddwch a chyd-ddealltwriaeth rhyngwladol, ac fel ysgrifennydd y gymdeithas heddwch am 40 mlynedd. Ei brif lwyddiant oedd gweithio i sicrhau cymod yng nghytundeb Paris, y cytundeb â ddaeth a rhyfel Crimea i ben, gan datgan am y tro cyntaf yn rhyngwladol bod modd cymodi yn lle mynd i ryfel. Fe’i galwyd, o’r herwydd, yn apostol heddwch.

Fe’i gofir yn awr ar ffurf cerflun urddasol ar sgwâr Tregaron, ac yn enw ysgol newydd pob oedran yr ardal. Dyma ei ddatganiad ar y cerflun:

Cedwais dri pheth mewn cof yn barhaus:—peidio anghofio iaith fy ngwlad; a phobl ac achos fy ngwlad; a pheidio esgeuluso unrhyw gyfle i amddiffyn cymeriad a hyrwyddo buddiannau fy ngwlad. Gorwedd fy ngobeithion am ddifodiant y gyfundrefn ryfel yn argyhoeddiad barhaus y bobl, yn hytrach nag ym mholisïau Cabinet a thrafodaethau senedd.’

Da, beth bynnag, i’w gofio yn ein Senedd ni heddiw.

Neil McEvoy.

Diolch, Lywydd. Mae tair mil a hanner o bobl bellach wedi llofnodi’r ddeiseb i’r Cynulliad hwn yn galw arnom i ddiogelu lleoliadau cerddoriaeth fyw yng Nghymru. Dechreuwyd y ddeiseb honno gan yr arweinydd a’r cyfansoddwr, Richard Vaughan. Y broblem yw bod dau gynnig i ddatblygu yn stryd cerddoriaeth fyw enwocaf Cymru, Stryd Womanby, ac mae’r datblygiadau yn fygythiad i’r lleoliadau cerddoriaeth oherwydd y deddfau cynllunio gwan sydd gennym yng Nghymru. Yn Lloegr, mae ganddynt egwyddor o asiant dros newid, sy’n golygu bod angen i ddatblygiadau newydd addasu i leoliadau cerddoriaeth fyw sy’n bodoli eisoes ac nid y ffordd arall. Mae’n amser i ni feddwl am yr hyn y gallwn ei wneud, ac mae angen i bobl o bob plaid wleidyddol fynd ati i amddiffyn lleoliadau cerddoriaeth fyw yng Nghymru. Dylai’r cynigion ar gyfer Stryd Womanby gael eu gwrthod oni bai bod gwarantau cadarn na fydd y safleoedd cerddoriaeth fyw presennol yn cael eu heffeithio. Mae angen i’n Senedd wrando ar y miloedd o bobl sydd wedi rhoi amser i arwyddo’r ddeiseb, oherwydd mae angen newid yn y gyfraith gynllunio, ac rwy’n galw ar bawb sy’n bresennol i sicrhau ein bod yn newid y gyfraith yma yng Nghymru ac yn amddiffyn ein lleoliadau cerddoriaeth fyw. Diolch.