Diolch, Ddirprwy Lywydd. A gaf fi ddiolch i aelodau’r pwyllgor sydd wedi siarad y prynhawn yma, a’r Gweinidog a holl aelodau’r pwyllgor a gyfrannodd at yr ymchwiliad?

Cyfeiriodd Mohammad Asghar, yn ei gyfraniad, at hanes da y Cynulliad hwn o hybu hawliau’r plentyn, a byddem i gyd yn cytuno â hynny, wrth gwrs, ond rwy’n meddwl bod angen inni ofyn cwestiynau i ni ein hunain—bob un ohonom—ynglŷn â sut, mewn sefydliad sydd i fod wedi ymrwymo i hawliau’r plentyn, y mae cymaint o flynyddoedd bellach ers i ni ddechrau mynd i’r afael â’r mater hwn mewn gwirionedd. Felly, credaf fod hwnnw’n gwestiwn i bob un ohonom fyfyrio yn ei gylch, gan gynnwys Llywodraeth Cymru.

Gwnaeth Llyr Gruffydd gyfraniad pwysig ar bwysigrwydd eiriolaeth. Croesawaf yn arbennig y cyfeiriadau a wnaeth at bwysigrwydd y cynnig gweithredol. Yn amlwg, mae’n gwbl hanfodol fod gennym wasanaethau eiriolaeth ar waith y mae plant yn ymwybodol ohonynt. Mae’r rhain yn blant sy’n agored i niwed ac mae angen hyrwyddo’r gwasanaethau hyn iddynt er mwyn iddynt allu cael mynediad atynt. Mae hynny’n un o nodweddion y model cenedlaethol newydd sy’n mynd i fod yn hynod o bwysig.

Cyfeiriodd Llyr hefyd at y tebygolrwydd y caiff eiriolaeth ei gynnwys yn y Bil Anghenion Dysgu Ychwanegol; yn amlwg, mae hynny hefyd yn rhywbeth y mae’r pwyllgor yn edrych arno. Rwy’n siŵr y byddai pob un ohonom am weld eiriolaeth gadarn ar gael, ond mae’n rhaid i ni fod yn ymwybodol hefyd o’r heriau a fu wrth gyflawni hyn, wrth i ni geisio symud hyn ymlaen i feysydd eraill. Yn bersonol, hoffwn yn fawr weld eiriolaeth ar gael i blant mewn lleoliadau eraill, gan gynnwys Anghenion Dysgu Ychwanegol, ond hefyd ym maes pwysig iechyd meddwl. Mynegodd Llyr bryderon hefyd am y materion ariannu ac yn arbennig, ynglŷn â gwrthod argymhelliad 4, y byddaf yn dychwelyd ato pan ddof at ymateb y Gweinidog.

Hoffwn ddiolch i Julie Morgan am ei chyfraniad y prynhawn yma. Cytunaf yn llwyr â hi mai’r hyn sy’n rhaid inni ei wneud yn awr yw bwrw ymlaen â hyn a gwneud rhywfaint o gynnydd. Rhoddodd gyfraniad pwysig iawn ar anghenion penodol plant byddar a hoffwn ddiolch iddi am ei gwaith parhaus yn y maes hwnnw, oherwydd os yw plant yn agored i niwed beth bynnag, maent hyd yn oed yn fwy agored i niwed os na allant gyfathrebu yn y ffyrdd mwyaf sylfaenol. Mae’r adroddiad yn cyfeirio at blant byddar a gobeithio bod hynny’n rhywbeth y bydd Llywodraeth Cymru yn edrych yn ofalus iawn arno, wrth symud ymlaen. Hoffwn ddiolch i Julie hefyd am ei chyfeiriad at yr angen am grŵp cynghori rhanddeiliaid, a chredaf fod hynny’n gwbl hanfodol, wrth symud ymlaen?

A gaf fi ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ymateb heddiw? Rwy’n cydnabod ei ymrwymiad personol i gael hyn yn iawn, ac rwy’n gobeithio y gallwn sicrhau drwy hynny ein bod yn datrys y mater yn awr. Rwy’n falch iawn fod yr ymgynghoriad yn mynd i ddechrau ar ddiwedd mis Mawrth ar y safonau eiriolaeth. Rwy’n credu bod hynny i’w groesawu’n fawr ac rwy’n croesawu’r arwydd a roesoch i Julie Morgan yn awr hefyd eich bod yn barod iawn i edrych ar ffurfio panel cynghori rhanddeiliaid. Cyfeiriodd y Gweinidog hefyd at bwysigrwydd Meic, sydd hefyd yn cael ei gynnwys yn ein hadroddiad, ac rwy’n credu bod angen inni fod yn ymwybodol iawn fod cael y mathau hynny o wasanaethau cyffredinol ar gael i bob plentyn a pherson ifanc yn borth pwysig iawn i mewn i eiriolaeth ar gyfer y plant a allai fod fwyaf mewn angen ac mewn perygl. Unwaith eto, rydym yn croesawu’r ffaith fod y Llywodraeth wedi derbyn y rhan fwyaf o’n hargymhellion. Cyfeiriodd y Gweinidog yn benodol y prynhawn yma at y rhai nad ydynt wedi cael eu derbyn yn llawn, neu sydd wedi cael eu gwrthod. Os caf fi ddweud, o ran argymhelliad 8, mae ei dderbyn mewn egwyddor yn gam ymlaen, a nodaf eich sylwadau am yr angen i lywodraeth leol ddatblygu hyn. Ond rwy’n meddwl mai’r hyn y byddem am ei osgoi ar bob cyfrif yw sefyllfa lle y ceir dadlau parhaus yn ôl a blaen rhwng llywodraeth leol a Llywodraeth Cymru. Yn y pen draw, mae’r cyfrifoldeb eithaf yn y fan hon o ran cyflawni hyn, ac rwy’n credu mai dyna oedd y pwyllgor yn ceisio ei adlewyrchu yn ein hargymhelliad.

I orffen, ar argymhelliad 4, mae’r arian ychwanegol y cyfeiriodd y Gweinidog ato i’w groesawu’n fawr, ond cyfeiriodd Llyr ac Aelodau eraill at y ffaith fod yna bryderon go iawn, pan fydd llywodraeth leol mor brin o arian, y gallai’r arian hwnnw fynd i rywle arall yn y pen draw pan fo wedi’i gynnwys yn y grant cynnal ardrethi. Felly, rwy’n gobeithio y bydd y Llywodraeth yn gallu edrych eto ar fonitro annibynnol er mwyn i ni fod yn hollol sicr fod yr arian yn mynd lle y bwriedir iddo fynd.

Felly, i gloi, Ddirprwy Lywydd, hoffwn ddiolch i bawb eto am y cyfle i siarad ar y pwnc pwysig hwn y prynhawn yma. Rwy’n gobeithio’n fawr mai dyma fydd y tro olaf y bydd yn rhaid inni sefyll yma yn trafod yr angen am gynnig eiriolaeth cenedlaethol priodol ar gyfer plant a phobl ifanc. Byddai hynny’n nodi cynnydd gwirioneddol, ac rwy’n gobeithio yn awr y gallwn fwrw ymlaen â hynny, a darparu’r gwasanaeth yr ydym i gyd am ei weld ar gyfer ein plant a’n pobl ifanc. Diolch yn fawr iawn.