4. 3. Datganiadau 90 Eiliad

– Senedd Cymru am 3:45 pm ar 1 Mawrth 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Ann Jones Ann Jones Llafur 3:45, 1 Mawrth 2017

(Cyfieithwyd)

Symudwn ymlaen at eitem 3 ar yr agenda, sef y datganiadau 90 eiliad a galwaf ar Vikki Howells.

Photo of Vikki Howells Vikki Howells Llafur

(Cyfieithwyd)

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Mae mynd allan i’r awyr agored mor dda i ni, nid yn unig yn gorfforol, ond hefyd yn feddyliol. Mae’n mynd â ni o straen y byd technolegol yr ydym yn byw ynddo ac yn ôl at symlrwydd a natur i roi seibiant mawr ei angen i’n hymennydd. Dyna eiriau un o fy etholwyr, Tracy Purnell o’r Drenewydd, Aberpennar, a gurodd bron i 500 o ymgeiswyr i ddod yn hyrwyddwr yr Arolwg Ordnans 2017, ac yn y rôl honno bydd yn arwain yr Her Awyr Agored eleni, ac yn gwahodd aelodau o’r cyhoedd i ymuno â hi ar deithiau cerdded lleol i wella eu lles corfforol a meddyliol.

Hefyd heddiw, lansiodd y Cerddwyr eu gweledigaeth 10 mlynedd i greu diwylliant cerdded go iawn yma yng Nghymru, gyda fy nghyd-Aelod, yr AC dros Ogwr. Eu gweledigaeth yw Cymru lle y mae pobl yn deall eu hawliau a’u cyfrifoldebau a lle y mae lleoedd, tirweddau a’n treftadaeth naturiol yn asedau cymunedol i’w trysori a lle y mae pawb yn rhydd i fwynhau’r awyr agored yng Nghymru, sy’n aml, yn llythrennol, ar garreg ein drws.

Cerdded yw’r math mwyaf hygyrch o ymarfer corff a phe baem yn gallu annog dinasyddion Cymru i gerdded mwy, gallem leihau’r £314 miliwn y mae anweithgarwch corfforol yn ei gostio i economi Cymru bob blwyddyn. Mae hefyd yn dda i ddinasyddion Cymru. Mae lefelau cynyddol o weithgarwch corfforol drwy gerdded yn lleihau’r risg o gyflyrau iechyd megis clefyd y galon, diabetes a hyd yn oed iselder. Yn benodol, mae angen i ni annog ein pobl ifanc i gerdded mwy. Felly, rwy’n croesawu mentrau Llywodraeth Cymru fel y filltir ddyddiol i gyflwyno arferion da i’n plant ysgol, ac edrychaf ymlaen at weithio gyda cherddwyr ar brosiect yn fy etholaeth eleni.

Photo of Nick Ramsay Nick Ramsay Ceidwadwyr

(Cyfieithwyd)

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Yn y 10 mlynedd ddiwethaf, mae cyfraddau diagnosis canser y croen yng Nghymru wedi codi 63 y cant, gyda 140 o bobl yn marw bob blwyddyn o’r clefyd. Ar yr un pryd, mae cyfraddau achosion o melanoma yng Nghymru wedi codi 86 y cant ymhlith dynion a bron i hanner ymhlith menywod. Mae’r cyfraddau hyn yn annerbyniol o uchel ar gyfer canser y gellir diogelu yn ei erbyn gydag un newid syml: defnyddio eli haul. Mae angen i ni wneud mwy i rybuddio pobl Cymru am y risgiau marwol o ddinoethi eu croen i belydrau UV heb amddiffyniad effeithiol ar ffurf eli haul.

Mae Gofal Croen Cymru yn elusen sy’n cael ei rhedeg gan wirfoddolwyr i roi llais i bobl sydd â chyflyrau croen yng Nghymru. Maent yn ymgyrchu i godi ymwybyddiaeth ac addysgu sut y gall pobl amddiffyn eu hunain ac adnabod arwyddion o ganser y croen. Eu neges i bobl Cymru y mis Mawrth hwn yw, ‘Peidiwch â bod yn gimwch ar draethau Cymru, a defnyddio eli haul wrth i ni nesu at fisoedd y gwanwyn a’r haf.’

Efallai eich bod eisoes wedi gweld bod baneri Cymru ar draws y wlad ar Ddydd Gŵyl Dewi wedi cael eu trawsnewid. Edrychwch am y cimwch coch llachar sy’n cymryd lle ein draig Gymreig enwog. Bydd y ffigwr hwn—symbol adnabyddus ar gyfer llosg haul—yn hedfan mewn 35 lleoliad ar draws ein gwlad: o Ganolfan Mileniwm Cymru yng Nghaerdydd, i Gastell Penfro, a’r holl ffordd i gopa’r Wyddfa. Gwneir hyn oll i annog pobl i fod yn ymwybodol o’r risg y gall yr haul ei beri a’u hannog i wisgo eli haul pan fyddant yn dinoethi eu croen i belydrau niweidiol. Hyd yn oed yng Nghymru, lle nad yr haul bob amser yn disgleirio, mae’n bwysig gwarchod yn erbyn peryglon UV a diogelu eich hun.

Mae Gofal Croen Cymru yn gofyn i ni ddangos ein cefnogaeth lwyr i’w hymgyrch ‘Peidiwch â bod yn gimwch’, sy’n cael ei lansio heddiw ac sy’n parhau drwy fisoedd yr haf. Po fwyaf o Gymry sy’n cael eu haddysgu ynglŷn â’r risgiau hyn, y mwyaf o fywydau a gaiff eu hachub.

Photo of Siân Gwenllian Siân Gwenllian Plaid Cymru

Bore ddoe am 9 o’r gloch, roedd merch ifanc, ddisglair o Fangor a’i mam i fod ar eu ffordd i Sri Lanka, yn groes i’w hewyllys. Yn dilyn ymgyrch fer, cafodd Shiromini Satkunarajah aros, am y tro o leiaf. Mae stori Shiromini wedi cydio yn nychymyg miloedd ar filoedd o bobl ym mhob cwr o Brydain. Mae wedi tanlinellu pa mor annymunol ydy’r system mewnfudo. Mae hefyd wedi dangos bod rhywbeth pwysig iawn yn y dyddiau cythryblus yma wedi digwydd. Mae stori Shiromini yn dangos beth sy’n bosibl gyda grym penderfyniad a dyfalbarhad. Mae stori Shiromini yn dangos fod grym pobl yn gweithredu fel un llais cadarn a di-ildio yn gallu creu newid. Yn hwyr iawn yn y dydd, fe lwyddwyd i newid meddwl y Swyddfa Gartref. Roedd rôl Hywel Williams, Aelod Seneddol Arfon, yn allweddol yn hyn. Bu Prifysgol Bangor ac undeb y myfyrwyr yn llafar eu cefnogaeth hefyd. Yn bwysicach efallai, fe ddaru ymhell dros 150,000 godi eu llais—gweithred syml o arwyddo deiseb, ond gweithred dorfol, bwerus iawn. Mae Shiromini yn awr yn awyddus iawn i fynd yn ôl at eu hastudiaethau peirianneg ym Mhrifysgol Bangor. Nid yw ei brwydr i gael aros yng Nghymru ar ben, ond o leiaf cafwyd llwyddiant gyda’r cam cyntaf yma. Mae hi wedi gofyn i mi anfon neges. Mae hi’n awyddus iawn i ddiolch o waelod calon i bawb ddaru ei chefnogi, felly diolch, Ddirprwy Lywydd, am gyfle i ddweud hynny yn ein Senedd cenedlaethol heddiw.